Aanval op cultuurgrondvrijstelling in de overdrachtsbelasting

Over de aankoop van een perceel landbouwgrond hoeft niet vaak overdrachtsbelasting te
worden betaald. De zogenoemde cultuurgrondvrijstelling zorgt ervoor dat de aankoop
onbelast blijft. Mits aan de voorwaarden wordt voldaan vanzelfsprekend. Het maakt daarbij
niet uit of een agrarisch ondernemer het perceel koopt of een belegger die het vervolgens
voor agrarisch gebruik ter beschikking stelt aan een agrarisch ondernemer. In februari is in
de Tweede Kamer een motie ingediend die de regering oproept te onderzoeken of er een eind
kan worden gemaakt aan de vrijstelling van overdrachtsbelasting voor niet-agrariërs die
grond kopen. Het vervallen van de vrijstelling betekent een belastingheffing van 10,4% over
de waarde van de landbouwgrond.

Cultuurgrondvrijstelling
De cultuurgrondvrijstelling in de overdrachtsbelasting is bedoeld om de bedrijfsmatige exploitatie
van landbouwgrond te ondersteunen. Deze vrijstelling voorkomt dat bij de overdracht van
landbouwgrond overdrachtsbelasting moet worden betaald. Het tarief van de overdrachtsbelasting
bedraagt 10,4% over de waarde van de landbouwgrond. Een belangrijke voorwaarde is dat de
landbouwgrond ten minste tien jaar bedrijfsmatig wordt geëxploiteerd in een landbouwbedrijf. Dat
hoeft niet in het eigen bedrijf te zijn. Is de koper een belegger (bedrijfsmatig of een particulier) die
de landbouwgrond in erfpacht, pacht of gebruik geeft aan een actieve agrarische ondernemer, dan
wordt aan de voorwaarde voldaan. Doordat de belegger de landbouwgrond onbelast verkrijgt,
hoeft hij de overdrachtsbelasting ook niet door te berekenen aan de gebruiker. Ook als de koper
een agrarische ondernemer is, is de vrijstelling belangrijk. Ook hij bespaart 10,4%
overdrachtsbelasting.

Oproep aanpassing
De cultuurgrondvrijstelling in de overdrachtsbelasting is dus een belangrijke vrijstelling in de
agrarische sector. Hij brengt waarvoor hij in de wet is opgenomen. En zo op het eerste oog is er
geen reden om hier iets aan te veranderen. Toch is er nu wel een mogelijkheid dat dit gaat gebeuren.
Op 20 februari 2025 hebben twee leden van de Tweede Kamer een motie ingediend. In deze motie
wordt de regering opgeroepen om de regeling van de cultuurgrondvrijstelling aan te passen. De
regering wordt gevraagd te onderzoeken of er een eind gemaakt kan worden aan de vrijstelling van
overdrachtsbelasting voor niet-agrariërs die grond kopen. De reden voor dit verzoek is dat volgens
de verzoekers de grondprijzen zo hard stijgen dat betaalbare pacht voor agrariërs bijna niet meer
mogelijk is. Dat de prijzen zo stijgen zou ook komen doordat steeds meer beleggers, speculanten
en ontwikkelaars landbouwgrond kopen. Deze ontwikkeling moet volgens de indieners van de
motie worden afgeremd. En dat moet dus gebeuren door hen bij deze aankoop overdrachtsbelasting
te laten betalen.

Status
De motie ligt er nu dus. Het is op dit moment nog niet duidelijk wat de regering er mee gaat doen.
Gaat de regering de motie overnemen en de vrijstelling aanpassen of legt zij de motie naast zich
neer? De toekomst zal het leren. Nu de motie er echter wel ligt is het verstandig om een eventuele
wijziging voor te zijn. Lopende dossier worden het liefst zo snel mogelijk afgewerkt. Een
belastingheffing van 10,4% over de huidige hoge waarde van landbouwgrond is gelijk een flink
bedrag dat meer moet worden betaald.

Kavelruil
Een alternatief voor de cultuurgrondvrijstelling is de kavelruil. De kavelruil heeft de laatste jaren
aan populariteit gewonnen. Bij kavelruil geldt ook in veel gevallen een vrijstelling van
overdrachtsbelasting. Ook de kavelruil is bedoeld om agrarische ondernemers te stimuleren om
hun grond efficiënter te herverkavelen zonder extra belastingdruk. Bij een kavelruil vindt er een
ruil van cultuurgrond plaats tussen ten minste drie verschillende eigenaren met betrekking tot
landbouwgrond die voor en na de ruil als landbouwgrond wordt gebruikt. De ruil wordt verplicht
in één akte vastgelegd en de ruil van de grond moet een directe uitwisseling van cultuurgrond
tussen de partijen omvatten.
Hoewel een kavelruil een goed alternatief is, is het wel veel bewerkelijker om zo een belastingvrije
verkrijging van landbouwgrond tot stand te brengen. Dus laten we hopen dat de motie tot inperking
van de vrijstelling geen opvolging krijgt.

mr. Erik Marcus RB- Remie Fiscaal Juridisch Adviesbureau B.V. – Uden
e.marcus@remie.nl