Fiscale gevolgen van het verpachten van landbouwgrond
Het verpachten van landbouwgrond is in de praktijk een veel voorkomend verschijnsel. Zowel tijdens de actieve uitoefening van het melkveebedrijf als ook bij bedrijfsbeëindiging, gedeeltelijke afbouw of bij herstructurering van de bedrijfsactiviteiten. Landbouwgrond heeft – voor langere of kortere tijd – geen functie binnen het melkveebedrijf. Aan verpachten wordt, om welke reden dan ook, de voorkeur gegeven boven verkoop. Het verpachten van landbouwgronden kan aanzienlijke gevolgen hebben de inkomstenbelasting en voor diverse andere belastingwetten. In deze bijdrage worden een aantal belangrijke fiscale aandachtspunten besproken.
Verpachting en de inkomstenbelasting
Zolang landbouwgrond binnen het melkveebedrijf zelf wordt gebruikt, blijft het tot het ondernemingsvermogen van het bedrijf behoren. De waardeverandering en de verkoopopbrengst is in box 1 belast als winst uit onderneming. In de praktijk zorgt de toepassing van de landbouwvrijstelling ervoor dat het veelal niet tot daadwerkelijke belastingheffing komt. Wanneer het melkveebedrijf wordt gestaakt en de landbouwgrond duurzaam wordt verpacht, kan dat ertoe leiden dat de landbouwgrond overgaat van het ondernemingsvermogen naar het privévermogen. Voor zover de waardeverandering niet onder de toepassing van de landbouwvrijstelling valt, leidt dit tot belastingheffing. Is de verpachting van tijdelijke aard, bijvoorbeeld in afwachting van een geschikt moment van verkoop of de komst van een bedrijfsopvolger, dan kan daarentegen de landbouwgrond tot het ondernemingsvermogen blijven behoren.
Wanneer overigens landbouwgrond binnen het actieve melkveebedrijf duurzaam wordt verpacht, kan dit fiscaal ook tot gevolg hebben dat de landbouwgrond overgaat naar het privévermogen.
Box 3
Wanneer landbouwgrond tot het privévermogen behoort valt het onder de belastingheffing in box 3 plaats. Over de belastingheffing in box 3 is momenteel veel te doen met name hoe het stelsel er in de toekomst moet komen uit zien. De belastingrechter heeft een aantal keren een streep gezet door de regels die golden. Voor de belastingheffing in box 3 geldt niet het werkelijke rendement (de ontvangen pachtsom), maar een forfaitair rendement. Een bepaald percentage (in 2025: 5,88% en in 2026: 7,78%) over de waarde in verpachte staat op 1 januari van het jaar. Over het fictieve rendement wordt vervolgens 32% belastingheffing geheven. In de praktijk betekent dit soms dat de belastingheffing hoger kan uitvallen dan er daadwerkelijk aan pacht wordt ontvangen.
BTW en verpachten
Het verpachten van landbouwgrond is in beginsel vrijgesteld van btw. Dit betekent dat de verpachter geen btw in rekening brengt over de pachtprijs en ook geen recht heeft op aftrek van voorbelasting. Wordt de verpachte grond gebruikt voor andere doeleinden, zoals de plaatsing van zonnepanelen of het verpachten van bedrijfsgebouwen, dan kan die vrijstelling vervallen. Ook kan de verpachter te maken krijgen met btw-herziening over eerdere gedane investeringen, bijvoorbeeld in drainage of erfverharding.
Overdrachtsbelasting en verpachten
Bij verkoop of schenking van verpachte landbouwgrond geldt de vrijstelling voor landbouwgrond alleen als de grond door de verkrijger bedrijfsmatig wordt gebruikt. Wordt de grond overgedragen aan een niet-agrariër of aan een familielid zonder actieve onderneming, dan moet overdrachtsbelasting worden betaald over de waarde in verpachte staat. Het tarief van de overdrachtsbelasting bedraagt op dit moment 10,4%.
Ook bij overlijden heeft de status van de landbouwgrond gevolgen. Omdat verpachte grond doorgaans niet meer tot het ondernemingsvermogen behoort, komt deze niet in aanmerking voor de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR). De waarde in verpachte staat wordt dan volledig belast in de erfbelasting.
Verstrekkende gevolgen
Het verpachten van landbouwgrond lijkt op het eerste gezicht een praktische oplossing in een aantal situaties. Maar het kan fiscaal verstrekkende gevolgen hebben. Daarom zijn een juiste waardering, een goed onderbouwde intentie en tijdige fiscale planning essentieel om onaangename verrassingen te voorkomen. Verpachting vraagt niet alleen om een goed contract, maar ook om zorgvuldig fiscaal maatwerk. Overigens wordt er ook al jaren gesproken over een aanpassing van het pachtrecht. Dat lijkt nu concrete vormen aan te nemen en zou mogelijk in 2026 nieuw recht kunnen worden. Daarbij ligt de focus op duurzaamheid, langdurige zekerheid en voor de verpachter een beter rendement.
mr. Erik Marcus RB- Remie Fiscaal Juridisch Adviesbureau – Uden
